చుట్టూ భూమి ఉండి , మధ్యలో నీటి వనరులు ఉండే ప్రాంతాన్ని సరస్సులు అంటారు . . ఇవి నీటి వనరుగా పనిచేస్తాయి మరియు సాధారణంగా పనికిరానివి లేదా నదుల అవుట్లెట్లు. ఇవి కొండ, మైదానం, పీఠభూమి మరియు కొండ ప్రాంతాలలో కూడా కనిపిస్తాయి. సరస్సుల వర్గీకరణ క్రింది విధంగా ఉంది:
- మంచినీటి సరస్సులు
- ఉప్పునీటి సరస్సులు
- సహజ సరస్సులు
- కృత్రిమ సరస్సులు
- ఆక్స్బో సరస్సులు (నది నిక్షేపాల ద్వారా ఏర్పడతాయి)
- క్రేటర్ సరస్సులు (అగ్నిపర్వత కార్యకలాపాల ద్వారా ఏర్పడతాయి)
పులికాట్ సరస్సు - ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఉన్న ఇది భారతదేశంలో ఉప్పునీటి మడుగు. అక్టోబర్-డిసెంబర్ కాలంలో ఈశాన్య రుతుపవనాల వర్షాన్ని ఆకర్షించడానికి, నీటివనరులకు బాధ్యత వహిస్తుంది. ఇది తిరుపతి ప్రాంతానికి వర్షాన్ని తెస్తుంది. మడుగులో ప్రధాన భాగం ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని నెల్లూరు ఉంది . శ్రీహరికోట అవరోధ ద్వీపం బంగాళాఖాత సముద్రం మరియు ఈ సరస్సును వేరు చేస్తుంది. ఇది పులికాట్ లగూన్ పక్షుల అభయారణ్యం చుట్టూ ఉంది. సతీష్ ధావన్ అంతరిక్ష కేంద్రం శ్రీహరికోట అవరోధ ద్వీపంలో ఉంది.
చిలికా సరస్సు - ఇది ఒరిస్సాలో ఉన్న భారతదేశపు అతిపెద్ద ఉప్పునీటి మడుగు. ఇది యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలకు చెందినది. ఇది భారతదేశంలో అతిపెద్ద తీర మడుగు. ఇది ప్రపంచవ్యాప్తంగా వివిధ రకాల అన్యదేశ పక్షులను ఆకర్షిస్తుంది, వీటిలో 160 జాతులు ఉన్నాయి. ఈ సరస్సులో మత్స్య వనరులు ఉన్నాయి మరియు ఇది వివిధ వృక్షజాలం మరియు జంతుజాలంతో కూడిన పర్యావరణ వ్యవస్థ. ఇది అంతరించిపోతున్న దుగోంగ్‌ల(dugongs)కు నిలయం.
దాల్ సరస్సు - జమ్మూ కాశ్మీర్ వేసవి రాజధాని శ్రీనగర్ లో ఉన్న ఈ సరస్సును "ఫ్లవర్స్ సరస్సు(Lake of Flowers)" అని కూడా పిలుస్తారు. ఈ సరస్సు పర్యాటక సందర్భంలో హౌస్ బోట్లు మరియు అందమైన దృశ్యాలకు ప్రసిద్ది చెందింది. వాణిజ్య ఉపయోగం విషయంలో ఇది ఒక ముఖ్యమైన మత్స్య మరియు నీటి పెంపకం ప్రదేశం. ఈ సరస్సు సహజ చిత్తడి నేల యొక్క ఒక భాగం, ఇందులో తేలియాడే తోటలు కూడా ఉన్నాయి. షాలిమార్ బాగ్ మరియు నిషాత్ బాగ్ సరస్సు యొక్క అంచున ఉన్న రెండు మొఘల్ తోటలు.
సాంభార్ సాల్ట్ లేక్ - రాజస్థాన్ లో ఉన్న ఇది భారతదేశపు అతిపెద్ద లోతట్టు ఉప్పు సరస్సు. ఈ సరస్సులో మేధా, సమోద్, మంతా, ఖరీ, మరియు ఖండేలా నుండి నీరు లభిస్తుంది. సరస్సు విస్తృతమైన సెలైన్ చిత్తడి నేల. ఈ సరస్సు రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలో ఉప్పు ఉత్పత్తికి అత్యంత ముఖ్యమైన వనరు. ఈ ప్రదేశానికి వేలాది పింక్ ఫ్లెమింగోలు మరియు ఇతర జాతుల పక్షులు ప్రయాణిస్తాయి. దీనిని రామ్‌సర్ సైట్‌గా పరిగణిస్తారు.
*అష్టమూడి సరస్సు - కొల్లం జిల్లాలో ఉన్న ఇది కేరళ రాష్ట్రంలో ఎక్కువగా సందర్శించే బ్యాక్ వాటర్ సరస్సు. ఇది ఒక ప్రత్యేకమైన చిత్తడి పర్యావరణ వ్యవస్థను కలిగి ఉంది మరియు ఇది ఆక్టోపస్ ఆకారంలో ఉంది (అష్ట అంటే మలయాళంలో ఎనిమిది). 2014 లో, ఈ సరస్సు భారతదేశంలో మొట్టమొదటి మెరైన్ స్టీవార్డ్ షిప్ సర్టిఫైడ్ ఫిషరీగా( Marine Stewardship certified fishery)నిలిచింది. ఈ సరస్సు అంతర్జాతీయంగా ముఖ్యమైన చిత్తడి నేలల రామ్‌సెన్ కన్వెన్షన్‌లో చేర్చబడింది.
సన్ బీల్ సరస్సు - అస్సాంలోని కరీమ్‌గంజ్ జిల్లాలో ఉన్న ఇది ఆసియాలో 2 వ అతిపెద్ద చిత్తడి నేల. ఇది భారతదేశంలో అతిపెద్ద చిత్తడి నేల. ఈ సరస్సు గురించి ఒక ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే, శీతాకాలంలో (మార్చి వరకు) ఇది వరి సాగు వ్యవసాయ క్షేత్రంగా మారుతుంది. రుతుపవనాల సమయంలో సరస్సు పొంగి ప్రవహిస్తుంది మరియు కుకారా నదిని కాక్రా నది గుండా కలుస్తుంది, తద్వారా బంగ్లాదేశ్'కు ప్రవహిస్తుంది. సరస్సు యొక్క ప్రత్యేకత భుజియా చేప.
థోల్ లేక్ - ఇది గుజరాత్ రాష్ట్రంలోని థోల్ గ్రామానికి సమీపంలో ఉన్న ఒక కృత్రిమ సరస్సు. దీని చుట్టూ చిత్తడి నేలలు మరియు ఆకురాల్చే వృక్షాలు ఉన్నాయి. దీనిని 1988 లో పక్షుల అభయారణ్యంగా ప్రకటించారు. ఈ సరస్సులో 150 జాతుల వలస పక్షులు ఉన్నాయి.రైతులకు సౌకర్యాలు కల్పించడానికి గేక్వాడ్ పాలన 1912 లో ఈ సరస్సును నిర్మించింది. సారుస్ క్రేన్లు - ఎగిరే పక్షులలో ఎత్తైనవి ఇక్కడ సమృద్ధిగా కనిపిస్తాయి.
మాకియల్ సరస్సు - ఇది హిమాచల్ ప్రదేశ్ లోని మండి జిల్లాలో ఉన్న తక్కువ ఎత్తులో ఉన్న సరస్సు. ఈ సరస్సు విష్ణువు అవతారం పేరు పెట్టబడింది మరియు దీనిని పవిత్రంగా భావిస్తారు. హిందూ క్యాలెండర్ ప్రకారం ప్రజలు సరస్సులో పవిత్ర స్నానాలు చేస్తారు. 'వైశాఖ్' నెలలో ఒక ఉత్సవం జరుగుతుంది. మతపరమైన ప్రాముఖ్యత కారణంగా ఈ సరస్సులో చేపలు పట్టడం నిషేధించబడింది.
వులర్ సరస్సు - జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని బండిపోరా జిల్లాలో ఉన్న ఇది ఆసియాలో అతిపెద్ద సరస్సులలో ఒకటి. టెక్టోనిక్ కార్యకలాపాల కారణంగా ఈ నది ఏర్పడింది మరియు జీలం నదికి ఇవ్వబడుతుంది. ఇది రామ్‌సర్ సైట్‌లో చేర్చబడింది. ఏదేమైనా, 1950 లలో ఒడ్డున ఉన్న విల్లో తోటల ఫలితంగా సరస్సు ఎండిపోయింది.
ఎగువ సరస్సు (భోజ్తాల్) - భోపాల్ (మధ్యప్రదేశ్ రాజధాని) యొక్క పశ్చిమ భాగంలో ఉంది. ఇది భారతదేశంలో అతిపెద్ద కృత్రిమ సరస్సు. ఇది భోపాల్‌లో తాగునీటి ప్రధాన వనరు. పరమ రాజా భోజ్ తన మాల్వా పాలనలో దీనిని నిర్మించినట్లు చెబుతారు.
వెంబనాడ్ సరస్సు - కేరళలో ఉన్న ఇది భారతదేశంలో అతి పొడవైన సరస్సు మరియు కేరళలో అతిపెద్ద సరస్సు. పశ్చిమ బెంగాల్‌లోని సుందర్‌బన్స్ తర్వాత ఇది రెండవ అతిపెద్ద రామ్‌సర్ సైట్‌గా పరిగణించబడుతుంది. ఈ సరస్సు యొక్క ఒక భాగంలో నెహ్రూ ట్రోఫీ బోట్ రేస్ నిర్వహిస్తారు. ఈ సరస్సు కేరళలోని రెండు జిల్లాలపై విస్తరించి ఉంది - అవి అలప్పుజ (దీనిని వేంబనాడ్ సరస్సు అని పిలుస్తారు), కుట్టనాడ్ (ఇక్కడ పున్నమాడ సరస్సు అని పిలుస్తారు), మరియు కొచ్చి (ఇక్కడ కొచ్చి సరస్సు అని పిలుస్తారు).
చోలాము సరస్సు - దీనిని త్సో ఎల్హమో సరస్సు(Tso Lhamo Lake) అని కూడా అంటారు . ఇది భారతదేశంలో ఎత్తైన సరస్సు. ఇది సిక్కింలో ఉంది. ఇది భారతదేశం మరియు చైనా అంతర్జాతీయ సరిహద్దు నుండి 4 కి. ఇది జెము హిమానీనదం, కాంగ్స్టే హిమానీనదం నుండి నీటి ద్వారా ఇవ్వబడుతుంది మరియు ఇది టీస్టా నదికి మూలం. త్సో లామో సరస్సు కాంచెన్‌జంగా పరిధిలో ఉన్న అతిపెద్ద హిమనదీయ, మంచినీటి సరస్సు, ఇది టిబెటన్ పీఠభూమికి కూడా అనుసంధానించబడి ఉంది.
లోనార్ సరస్సు - మహారాష్ట్రలో ఉన్న దీనిని జాతీయ జియో-హెరిటేజ్ స్మారక చిహ్నంగా పరిగణిస్తారు. ఇది మహారాష్ట్రలోని బుల్ధన జిల్లాలోని లోనార్లో ఉంది. ఇది ఒక గ్రహశకలం తాకిడి ద్వారా సృష్టించబడింది. సరస్సులోని నీరు సెలైన్ మరియు ఆల్కలీన్ రెండూ - ఇందులో ఉప్పు మరియు సోడా రెండూ ఉంటాయి. వేసవి కాలంలో బాష్పీభవనం కారణంగా, పెద్ద మొత్తంలో సోడాలు సేకరిస్తారు.
లోక్టక్ సరస్సు - మణిపూర్ రాష్ట్రంలోని మొయిరాంగ్ లో ఉన్న ఈశాన్య భారతదేశంలో ఇది అతిపెద్ద మంచినీటి సరస్సు. ఇది ఫమ్డిస్‌కు ప్రసిద్ధి చెందింది, ఇది వృక్షసంపద మరియు సేంద్రీయ పదార్థాల యొక్క విభిన్న మిశ్రమం, ఇది వివిధ దశలలో కుళ్ళిపోతుంది. ఫమ్డిస్ సరస్సు మీదుగా తేలుతుంది.
కైబుల్ లంజావో నేషనల్ పార్క్ ఈ ఫుమ్డిలో ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోని ఏకైక తేలియాడే జాతీయ ఉద్యానవనం. ఈ సరస్సు జలవిద్యుత్, నీటిపారుదల, నీటి సరఫరా మరియు ఇతర ఆర్థిక ప్రయోజనాలకు మూలంగా పనిచేస్తుంది. ఈ సరస్సు రామ్‌సర్ కన్వెన్షన్‌లో కూడా ఉంది.
పాంగోంగ్ త్సో లేదా పాంగోంగ్ సరస్సు - ఇది హిమాలయాలలోని ఎండోర్హీక్ సరస్సు. ఇది సముద్ర మట్టానికి 13,000 అడుగుల ఎత్తులో ఉంది. 134 కిలోమీటర్లు, ఇది భారతదేశం నుండి చైనాలోని టిబెటన్ అటానమస్ రీజియన్ వరకు విస్తరించి ఉంది. ఉప్పునీరు ఉన్నప్పటికీ, శీతాకాలంలో ఈ సరస్సు గడ్డకడుతుంది. ఈ సరస్సు వివాదాస్పద భూభాగం. ఈ సరస్సు గుండా వాస్తవ నియంత్రణ రేఖ వెళుతుంది. సరస్సు చివర టిబెట్‌లో ఉంది. ఇటీవల 2020 నాటికి, ఈ ప్రాంతానికి సమీపంలో జరిగిన పోరాటం ఫలితంగా భారతదేశం మరియు చైనా రెండు దేశాల నుండి గాయపడిన సైనికులు ఉన్నారు.
కొల్లెరు సరస్సు - ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఉన్న ఇది భారతదేశంలో అతిపెద్ద మంచినీటి సరస్సులలో ఒకటి. కొల్లెరు కృష్ణ మరియు గోదావరి డెల్టాల మధ్య ఉంది. ఈ సరస్సు నేరుగా కాలానుగుణ బుడామెరు మరియు తమ్మిలేరు ప్రవాహాల నుండి నీటితో ఇవ్వబడుతుంది. ఇది 67 పెద్ద మరియు చిన్న కాలువల ద్వారా గోదావరి మరియు కృష్ణ నీటిపారుదల వ్యవస్థకు అనుసంధానించబడి ఉంది. సైబీరియన్ క్రేన్, ఐబిస్ మరియు పెయింట్ కొంగలు వంటి పక్షులు శీతాకాలంలో ఇక్కడ వలస వస్తాయి. ఇందులో సుమారు 20 మిలియన్ల మంది నివాసితులు మరియు వలస పక్షులు ఉన్నారు.
నైనిటాల్ సరస్సు - నైని సరస్సు అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్రంలోని కుమావున్ జిల్లాలోని నైనిటాల్ లో ఉంది. ఇది సహజ మంచినీటి శరీరం. ఇది టెక్టోనిక్ మూలం మరియు ఇది మూత్రపిండాలు లేదా నెలవంక ఆకారం. ఇది ఆగ్నేయ చివరలో ఒక పతనం కలిగి ఉంది. ఈ సరస్సు కుమావున్ కొండల నాలుగు సరస్సులలో ఒకటి. మిగిలిన మూడు - సత్తల్ సరస్సు, భీమ్తాల్ సరస్సు మరియు నౌకుచియాటల్ సరస్సు.
పిచోలా సరస్సు - రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలోని ఉదయపూర్ నగరంలో ఉన్న ఇది కృత్రిమ మంచినీటి సరస్సు. ఇది క్రీ.శ 1362 లో నిర్మించబడింది మరియు దీనికి పిచోలి గ్రామం పేరు పెట్టారు. జగ్ నివాస్, అర్సీ విల్లాస్, మోహన్ మందిర్ మరియు జగ్ మందిర్ ఈ సరస్సు లోపల ఉన్న నాలుగు ద్వీపాలు. ఈ సరస్సు ప్రధానంగా నీటిపారుదల మరియు త్రాగడానికి ఉపయోగించబడుతుంది. మహారాణా లఖా పాలనలో జిప్సీ "బంజారా" గిరిజనుడు దీనిని నిర్మించాడు.
రూప్‌కుండ్ - ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్రంలో ఉన్న ఇది ఎత్తైన హిమనదీయ సరస్సు. ఇది త్రిశూల్ మాసిఫ్ గుండెలో ఉంది. ఇది హిమాలయాలలో ఉంది మరియు జనావాసాలు లేవు. దీని చుట్టూ మంచుతో కప్పబడిన పర్వతాలు మరియు రాతితో నిండిన హిమానీనదాలు ఉన్నాయి. ఇది ప్రసిద్ధ ట్రెక్కింగ్ గమ్యం. ఇది సముద్ర మట్టానికి 16,000 అడుగుల పైన ఉంది. దీనిని మిస్టరీ లేదా అస్థిపంజరాలు సరస్సు అని కూడా అంటారు. 9 వ శతాబ్దంలో ఈ ప్రాంతంలో అకస్మాత్తుగా వడగళ్ళతో ప్రజలు మరణించారని పరిశోధనలు చెబుతున్నాయి. సుమారు 3 మీటర్ల లోతుతో, ఈ సరస్సు దాని అస్థిపంజరాలకు ప్రసిద్ది చెందింది, ఇవి సరస్సు అంచున కనిపిస్తాయి. మంచు కరిగినప్పుడు మానవ అస్థిపంజరాలు కనిపిస్తాయి.
అన్సుపా సరస్సు - మహానది నది ఎడమ ఒడ్డున ఉన్న ఇది భారతదేశంలో గుర్రపుడెక్క ఆకారంలో ఉన్న ప్రధాన మంచినీటి సరస్సు. ఇది ఒరిస్సాలోని కటక్ జిల్లాలో ఉంది. దీని చుట్టూ సరందా హిల్స్ ఉంది మరియు వెదురు మరియు మామిడి చెట్లు ఉన్నాయి. ఈ సరస్సులో ఫిషింగ్ సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పక్షులు ఇక్కడ కూడా వలస వస్తాయి.
వివిధ రాష్ట్రాలలో ఉన్న సరస్సులు ::
ఆంధ్రప్రదేశ్ - కొల్లెరు సరస్సు, పులికాట్ సరస్సు
అస్సాం - చందుబి సరస్సు , చాపనల సరస్సు , హఫ్లాంగ్ సరస్సు , సన్బీల్ సరస్సు
బీహార్ - కన్వర్ సరస్సు
గుజరాత్ - హమీర్సర్ సరస్సు, కంకరియా సరస్సు , లఖోటా సరస్సు , సుర్సాగర్ సరస్సు , థోల్ సరస్సు , వాస్త్రాపూర్ సరస్సు
హిమాచల్ ప్రదేశ్ - బ్రిఘు సరస్సు , దశైర్ మరియు ధంకర్ సరస్సు, కరేరి మరియు కుమార్వా సరస్సు , ఖజ్జియార్ సరస్సు , మచియల్ సరస్సు , మణిమహేష్ సరస్సు ,నాకో సరస్సు , పండో సరస్సు , ప్రషర్ సరస్సు , రేణుక సరస్సు , రేవల్సర్ సరస్సు , సెరువల్సర్ మరియు మణిమహేష్ సరస్సు
హర్యానా - బాద్ఖల్ సరస్సు , బ్యూటి సరస్సు , బ్లూ బర్డ్ లేక్ , బ్రహ్మ సరోవర్ , కేరెంట్సరస్సు , కర్ణ సరస్సు , సన్నీహిత్ సరోవర్ , సూరజ్‌కుండ్ , టిల్యార్ సరస్సు
జమ్మూ కాశ్మీర్ - దళ్ సరస్సు , మనస్బాల్ సరస్సు , మన్సార్ సరస్సు , పాంగోంగ్ త్సో , శేష్నాగ్ సరస్సు , త్సో మోరిరి , వూలర్ సరస్సు
కర్ణాటక - అగర సరస్సు , బెల్లాండూర్ సరస్సు , బైరసాంద్ర సరస్సు , హెబ్బల్ సరస్సు , కెంగంబుధి సరస్సు , లాల్‌బాగ్ సరస్సు , మాడివాలా సరస్సు , పుట్టెనహల్లి సరస్సు , సాంకే సరస్సు, ఉల్సూర్ సరస్సు, దలావై సరస్సు , దేవనూర్ సరస్సు , కరంజీ సరస్సు , కుక్కరహల్లి సరస్సు , లింగాంబుధి సరస్సు , హొన్నమన కేరే , పంప సరోవర్
కేరళ - అష్టముడి సరస్సు, కుట్టనాడ్ సరస్సు, మనాంచిరా, కోజికోడ్, మనకోడి కాయల్, పాడింజరేచిరా, త్రిస్సూర్ నగరం , పరవూర్ కాయల్ , పున్నమాడ సరస్సు , శాస్తంకోట సరస్సు , వడక్కెచిరా, త్రిస్సూర్ నగరం , వంచికులం, త్రిస్సూర్ , వెల్లయాని సరస్సు , వెంబనాడ్ సరస్సు
మధ్యప్రదేశ్ - భోజ్ తడి భూములు, దిగువ సరస్సు , మోతీ సరస్సు , సారంగ్ పాని సరస్సు , షాపురా సరస్సు , తవా రిజర్వాయర్ ,ఎగువ సరస్సు
మహారాష్ట్ర - గోరేవాడ సరస్సు, ఖిండ్సి సరస్సు , లోనార్ సరస్సు , మెహ్రున్ సరస్సు, పాషన్ సరస్సు , పోవై సరస్సు , రంగల సరస్సు , సలీం అలీ సరస్సు , శివసాగర్ సరస్సు , తలావ్ పాలి , ఉపవాన్ సరస్సు , వెన్నా సరస్సు
మేఘాలయ - ఉమియం సరస్సు,
మణిపూర్ - లోక్తక్ సరస్సు, మిజోరం పాలక్ డాల్ , తం దిల్
ఒడిశా - అన్షుపా సరస్సు , చిలికా సరస్సు , కంజియా సరస్సు
పంజాబ్ - హరిక సరస్సు , కంజ్లి సరస్సు , రోపర్ సరస్సు
రాజస్థాన్ - అనా సాగర్ సరస్సు, బాల్సమండ్ సరస్సు, ధేబార్ సరస్సు, జైసమంద్ సరస్సు, జల్ మహల్, మాన్ సాగర్ సరస్సు , కైలానా సరస్సు , నక్కి సరస్సు , పుష్కర్ సరస్సు , రాజ్‌సమంద్ సరస్సు , రామ్గఘర్ సరస్సు , తల్వారా సరస్సు , సంభర్ సాల్ట్ లేక్ , ఫతే సాగర్ సరస్సు , రంగ్‌సాగర్ సరస్సు , ఉదయ్ సాగర్ సరస్సు
సిక్కిం - గురుడోంగ్మార్ సరస్సు, ఖేచిపాల్రి సరస్సు, సరస్సు సోంగ్మో, సరస్సు చోళము
తెలంగాణ - అల్వాల్ చెరు సరస్సు , దుర్గాం చెరువు (సీక్రెట్ లేక్) , హిమాయత్ సాగర్ , హుస్సేన్ సాగర్ , ఉస్మాన్ సాగర్ , సఫిల్‌గుడ సరస్సు , సరూర్నగర్ సరస్సు, షమీర్‌పేట సరస్సు
తమిళనాడు -బెరిజమ్ సరస్సు , చెంబరంబక్కం సరస్సు, కలివేలి సరస్సు , కావేరిపక్కం సరస్సు, కొడైకెనాల్ సరస్సు , Y టీ సరస్సు , పెరుమాల్ ఎరి, ఎర్ర కొండల సరస్సు , షోలవరం సరస్సు, సింగనల్లూర్ సరస్సు , వీరనం సరస్సు
ఉత్తర ప్రదేశ్ - అమాఖేరా సరస్సు , బారువా సాగర్ తాల్ , బేలాసాగర్ సరస్సు, భాడి తాల్, చందో తాల్ సరస్సు, కీతం సరస్సు, నాచన్ తల్
ఉత్తరాఖండ్ - అస్థిపంజరం సరస్సు (రూప్‌కుండ్ సరస్సు), భీమ్తాల్ సరస్సు, డోడిటల్,నైనిటాల్ సరస్సు,నౌకుచియాటల్,సత్ తల్
పశ్చిమ బెంగాల్ - డెబార్ సరస్సు, తూర్పు కలకత్తా చిత్తడి నేలలు, జోర్ పోఖ్రి, మిరిక్ సరస్సు, రవీంద్ర సరోబార్, రసిక్బిల్, సంత్రాగచి సరస్సు, సెంచల్ సరస్సు